İzmit ve Koyunhisar’ın Fethi (1337/1338)

İznik’in Fethi’nin ardından Sultan Orhan vakit kaybetmeden Bizans İmparatoru (Genç) III. Adronikos Paleologos’un Chalkidike’de (Halkidiki) [1] olmasını fırsat bilerek) mancınıklar ile birlikte büyük bir ordu ile Nikomedia’yı (İzmit veya Osmanlı kaynaklarındaki İznikmid) kuşatmıştır. İmparator, aldığı bu haber üzerine süratle Nikomedia (İzmit) üzerine yönelmiştir. Filo, İzmit’e yaklaştığında ise Sultan Orhan bir elçi göndermiş ve anlaşmaya razı olması durumunda kuşatmayı kaldıracağını söylemiş [2] aksi halde savaşa hazır olduğu tehdidinde bulunmuştur. Bunun üzerine Bizans İmparatoru barışa razı olmuş ve yıllık 12.000 altın (hyperpyron/iperpiron) [3] karşılığında Sultan Orhan’ın kuşatmayı kaldırması ve Bizans şehirlerine gerçekleştirdiği saldırganca tutumdan vazgeçmesini sağlamıştır.

Devam eden yıllarda Bizans’ta gerçekleşen iç karışıklıklara müdahale etmek amacıyla İmparator, Arnavutluk bölgesine bir sefer düzenlemiş ve Sultan Orhan bu durumdan istifade ederek ve antlaşmayı bozarak (ya da antlaşma süresinin dolmasına müteakip) İzmit üzerine yönelmiştir. Konuralp’in ölümünün ardından uca atanan Süleyman Paşa ve çevredeki gaziler ile birleşen Sultan Orhan, derhal İzmit önlerine gelmiş ve İznik’in kuzeyindeki dağlık bölgede son derece stratejik bir noktada olan Koyunhisar (Bapheus/Bafeus) Kalesi’ni almıştır. İzmit ise bölgedeki gelişmeler sonrasında (İmparator’dan gelecek bir yardım ümidinin de olmaması sebebiyle) teslim olmuştur. Konu Âşıkpaşazâde Tarihi’nde şu şekilde aktarılmaktadır:

“Kaçan kim leşker cem’ oldı togrı Bursa’dan Yinişehr’e çıkup andan Geyve’ye indilerdi. Oglı Süleyman Paşa’yı Absuyı’nda buldılar, Ayan Göli’nün kenarı. Aydos’da olan gaziler dahı gelüp Orhan’ı karşuladılar. Anun sahibi bir hatunıdı. İstanbol tekürine ta’allıkı varıdı ve adına Yalakonya dirleridi. Yalakovası’nun sahibiyidi. Deredeki hisar dahı anunıdı ve hem bir karındaşı varıdı, Kalayun dirleridi. Yokaru sırtdagı hisar anunıdı. Şimdiki hinde Türk ana Koyunhisarı dir. Bunlarun hisarınun üzerine Türk kim vardı, ceng iderken Yalakoya’nun gögsine ok tokundı, sesmedi, öldi.

Orhan Gazi geldi İznikmid’ün üzerine kondı. Hisarun sahibi hatun eydür: “Ben Türk ile ceng itmezin” dir. “Anun içun kim eger bunlar bizden öldürürse, ölen gitdi zâyi’ oldı. Yirinde kalanda fâyide ne ve ger biz bunlardan öldürürsevüz bunlarunıla kan düşmanı oluruz, kıyamete degin ceng itmek gerekdür.” didi. Bu hatunun bir yarar adamı varıdı. Anı göndürdi kim ‘ahd idelüm bize ziyânunuz tokunmaya, hisârı size virelüm.” didi.”

Seferin seyri Harita 1’de görülmektedir.

Harita 1

Fethin ardından Yalova bölgesi Karamürsel’e Araman Bazarı/Ermenipazarı Yahşılu’ya ve Kandırı/Kandıra bölgesi Akbaş’a tımar olarak verilmiştir. Bölgedeki bu gelişmeler ışığında Kocaeli ve Yalova yarımadalarında hakimiyet sağlayan Sultan Orhan, devam eden yıllarda oğlu Süleyman Paşa’yı Karesi bölgesine vali olarak tayin etmiş ve bugünkü Çanakkale ile Balıkesir’in kuzey sahil şeridi, gaziler için yeni bir uc bölgesi haline gelmiştir. Bu bölgedeki siyasî ve askerî hakimiyetin sağlanmasının ardından ise Rumeli’ye ilk geçiş gerçekleştirilmiştir.

Tartışma

İzmit’in Fethi’nin tarihi ile ilgili muhtelif rivayetler bulunmaktadır. Bir kısım Osmanlı Tarihçisi (ve Paparigopolo gibi Rum tarihçileri) fethin tarihi 1328 olarak zikrederken, İdris Bitlis-i ve Bizans Tarihçileri (Bknz. Nikiforos Girigoras) ise fethin 1338 yılında gerçekleştiğinden bahsetmektedir. Ayrıca farklı bir bakış açısı olarak (Bknz. Hammer) da şehrin 1328 yılında alındığı ve tekrar Bizans’ın eline geçtiği (Muhtemelen İmparator Adronikos ile Sultan Orhan arasında 1333’te gerçekleşen antlaşma kapsamında) sonrasında 1338’de son kez zaptedildiği konusunda da zayıf da olsa rivayetler bulunmaktadır.

Dipnotlar

1. Yunanistan’ın kuzeyinde bulunan bir yarımadadır. Bugünkü Selanik’in doğusunda yer alan bölgedir.
2. Sultan Orhan, bu hamle ile Bizans’ı tehdit etmiş ve Bizans antlaşma sonucunda Osmanlı Devleti’nin nezdinde bir haracgüzar devlet durumuna gelmiştir.
3. Bu para birimi Geç Orta Çağ döneminde, Solidus yerine kullanılmaya başlanmış bir altın sikkedir.

Kaynakça

1. Âşıkpaşazâde, Âşıkpaşazâde Tarihi [Osmanlı Tarihi (1285-1502)], Haz. Öztürk, N., Bilge Kültür Sanat, İstanbul, 2013
2. İnalcık, H., Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları 1302-1481, İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul, 2010
3. Hammer, J., Büyük Osmanlı Tarihi, Çev. Çevik, M., Üçdal Neşriyat, İstanbul, 2003
4. Namık Kemal, Osmanlı Tarihi, Hürriyet Yayınları, İstanbul, 1971